dinsdag 7 februari:
Inleiding, naamkunde in vogelvlucht
URLs:
- http://namen.beginthier.nl/
-
http://namen.startpagina.nl/
-
http://www.naamkunde.net/ (Netwerk Naamkunde)
Literatuur:
-
Rentenaar, R.
Geschiedenis van de naamkunde in Nederland en Vlaanderen tot 2000
-
[tentamenstof]
Ebeling, R. A.
(1993) Voor- en familienamen in Nederland.
Geschiedenis, verspreiding, vorm en gebruik.
Regio-projekt Groningen. Centraal Bureau voor Genealogie.
[Inleiding]
-
Kunze, K (2004), dtv-atlas Namenkunde,
ISBN 3423032669 [Veel informatie, maar in
het Duits en voor Duitsland]
-
van Langendonck, W. (2007).
Theory and Typology of Proper Names, Mouton de Gruyter,
ISBN 978-3-11-019086-1
van Langendonck, W. (2000).
Eigennamen en
neurolinguïstiek, Naamkunde 89-112
-
Bloothooft, G.
diverse artikelen
Opdracht 1
en 2:
-
Beschrijf informatie over je eigen
voornaam en achternaam; maak gebruik van de
informatie die te vinden is in de familienamenbank en de voornamenbank van het Meertens Instituut
(verspreiding, populariteit, betekenis). Je kunt ook
zoeken naar het voorkomen van de familienaam in de oud-burgerlijke stand op
www.genlias.nl. Wat betreft je voornaam:
wat is de betekenis, de populariteit, ken je de motieven van je ouders, ben
je vernoemd? Op 17 februari rapporteer je er samen met het volgende
onderwerp 5 minuten over.
Nederlandse Familienamenbank
www.meertens.knaw.nl/nfb
Nederlandse Voornamenbank:
www.meertens.knaw.nl/nvb
-
Verzamel 20 opmerkelijke namen die je
onderweg tegenkomt van huis naar universiteit. Kies er één uit en geef
daarover achtergrondinformatie. [Als je diepgravend onderzoek wilt doen dan is
http://www.sabine.nu/ een site via welke
je alle boeken en artikelen over de stad en provincie Utrecht kunt vinden.
Ook nuttig is de site van het gemeentearchief
http://www.hetutrechtsarchief.nl]
Voer het onderzoekje naar de eigen naam uit
nadat
je donderdag met reguliere
expressies hebt geoefend. Schrijf alles op ca 2 A4: voor 17 februari opsturen per
email naar de docent.
Op 17 februari krijgt iedereen 5 minuten om ons allemaal te vertellen over
de eigen naam, en over de meeste opmerkelijke naam van de 20.
Maak daarvoor een korte powerpoint presentatie
(denk aan de regel: 1 plaatje per minuut!).
Aanwijzingen
verslag (geldt voor al je verslagen):
-
maak een
wetenschappelijk rapport, geen verhaaltje; wees to-the-point
Kijk voor aanwijziging op de
Schrijfwijzer van
het departement, vooral pagina's 21 - 24!
-
copieer een opdracht
niet bovenaan je tekst, maar verwerk die in de
inleiding
-
gebruik verspreidingskaarten en populariteitdistributies indien zinvol
-
geef elke figuur of tabel een nummer, met een onderschrift
-
zorg voor een heldere indeling, eindig met een referentielijst (die ook
webadressen kan
bevatten). Liever geen voet- of eindnoten.
-
knippen en plakken is
niet toegestaan. Als je teksten wilt aanhalen
(uiteraard met bronvermelding) mag dat alleen als het terzake is, en zeker niet te lang
(paar regels hooguit).
-
nummer de pagina's in een kopregel
-
zet je naam in de filenaam
-
stuur op als Word document of als .pdf bestand
|
Presentatie Inleiding
(ppt)
|
donderdag
9 februari:
Familienamen: ontstaan, verspreiding,
Winkler's "Nederlandse Geslachtsnamen", relatie tot
dialecten, typologie, Nederlandse Familienamen Databank, volkstelling 1947 / GBA
2007 bestand, familienamenkaart(en),
niet-Nederlandse namen en taaltoekenning (wordt over een week vervolgd).
Practicum:
reguliere expressies gebruiken voor de
verspreiding van familienamen in Nederland, en voor de populariteit
van voornamen
[tentamenstof]
Je denkt dat Nederlanders veel verhuizen. Dat valt wel
mee, ze blijven toch vaak in de eigen regio. Daarom hebben familienamen een
verspreidingspatroon over Nederland die sterk historisch, sociaal en
linguistisch gekleurd is. We gaan dat onderzoeken in de
Nederlandse Familienamenbank
met de optie <geavanceerd>.
Je kunt van een enkele naam de verpreiding bekijken, maar
je kunt familienamen ook combineren op grond van specifieke
lettercombinaties. Bijvoorbeeld alle varianten van de familienaam Van der
Heijden, of alle namen die eindigen op sens. Daarvoor kun je gebruik maken van
zogenaamde reguliere expressies. In het kort:
reguliere expressies commando's
^ = begin naam
$ = einde naam
. = willekeurig teken
+ = 1 of meer van voorgaand teken
* = 0 of meer van voorgaand teken
? = voorafgaand teken is optioneel, of groep, bv (van)?
(a|b|c) = teken a of teken b of teken c (mag meer dan 1 teken per keer zijn)
[a-z] = een van de letters van het alfabet, maar geen leesteken!
voorbeelden
^ja = namen die
met ja beginnen
sens$ = namen die op sens eindigen
b.m = namen met
een willekeurige letter tussen b en m
ba+m = namen met bam, baam, baaam,..
ba*m = namen met bm, bam, baam,
baaam,..
ba?m = namen met bm of bam
bu(i|y|ij)s = buis of buys of buijs,
(bu(ij?|y)s kan ook
[a-z]smit = ankersmit etc. maar niet de smit
opdrachten
(als oefening, er hoef geen verslag te worden gemaakt)
-
maak een kaart met de verspreiding van zo veel mogelijk
varianten van je eigen familienaam (en gebruik dit in je verslag erover)
-
maak een kaart met de verspreiding van de 25 varianten van 'van der Heide'
(vind dus alle 25 varianten!)
-
maak een kaart met de verspreiding van de 13 familienamen van de vorm
<N>huis (enkelvoud en meervoud), met varianten. <N> is een
uitgeschreven getal. (Kun je erachter komen of er bv een relatie is tussen
de verspreiding van de familienaam en de dorpen met dezelfde naam, zoals
Zevenhuizen?)
-
welke familienamen zijn er die eindigen op -zoon (en varianten) die dus
niet als voornaam mogen worden gekozen?
-
onderzoek varianten van Smid en Smit; welke komen het meeste voor en waar,
en wat leer je daar uit?
Literatuur:
-
[tentamenstof]
Ebeling, R. A. (1993)
Voor- en familienamen in Nederland.
Geschiedenis, verspreiding, vorm en gebruik. Regio-projekt Groningen. Centraal Bureau voor Genealogie.
[p73-92, p158-178,
familienamengeografie]
-
Winkler, J. (1885),
Nederlandsche Geslachtsnamen, gedigitaliseerd in Gutenbergproject
-
Winkler, J. en Nijen
Twilhaar, J. (2007), Nederlandse achternamen, SDU, ISBN 9789012116602
[de inleiding]
-
Künze, K (2004), dtv-atlas
Namenkunde, ISBN 3423032669
[Veel informatie, maar in het Duits en voor Duitsland]
-
Korte teksten op website van Ann Marynissen:
www.marynissen.org
-
Korte teksten op netwerk naamkunde:
www.naamkunde.net > familienamen
URLs:
- Nederland: http://www.meertens.knaw.nl/nfb/ (Nederlandse
familienamen databank, alle familienamen in 2007, verspreiding van personen in 1947
en 2007)
- Nederland:
http://namen-familienamen.startpagina.nl/
-
Wereld:
http://www.publicprofiler.org/worldnames/ (telefoonboeken, verspreiding, inzomen!)
- België:
http://www.familienaam.be (verspreiding van
telefoonabonnees)
- Luxemburg:
http://engelmann.uni.lu/nimm/public/ (verspreiding van telefoonabonnees,
met omringend deel van België, Frankrijk, Duitsland)
- Duitsland:
http://christoph.stoepel.net/geogen/en/Default.aspx
(telefoonboek, verspreiding, naamgraaf)
- Frankrijk:
http://www.geopatronyme.com (verspreiding, ook
historisch)
- Frankrijk: http://nom-de-famille.linternaute.com/
(verspreiding, rangorde)
- Engeland: http://homepages.newnet.co.uk/dance/webpjd/
(heel breed informatief, ook voor onderwijs,
naamgevingspraktijken in de wereld, etc)
- USA:
http://www.gens-us.net/ (verspreiding)
- USA:
http://hamrick.com/names/
(verspreiding, ook historisch)
- Italië:
http://www.gens.labo.net/en/cognomi/ (verspreiding)
- Polen:
http://www.moikrewni.pl/mapa/ (verspreiding)
- Galicië:
http://ilg.usc.es/cag/index_ing.jsp (verpreiding)
- Zwitserland, Duitsland, Frankrijk, Polen, Oostenrijk, Spanje, USA, Canada:
http://www.verwandt.de/infocenter/namensherkunft/karte-zum-namen (telefoonboeken,
verspreiding, naamgraaf)
A Guide to Names and Naming Practices
(2006, .pdf file) Vooral in niet-Westeuropese culturen.
dode links:
- Nederland:
http://www.familienaam.nl (verspreiding van
telefoonabonnees in 1993, ongeveer 1/3 van het feitelijk aantal naamdragers)- België: http://www.sopres.be/website/n/3/4/3/000.asp
- België:
http://www.statbel.fgov.be/figures/d21a_nl.asp (top-100 per gewest)
Meer literatuur:
Debrabandere, F. (2003) Woordenboek van
de familienamen in België en Noord-Frankrijk (grondig herziene en
vermeerderde uitgave). L.J. Veen /Het
Taalfonds
Ten Houte de Lange, C.E.G. & De Jonge A.D. (2007) Het dubbele namenboek.
Balans, Amsterdam. [inhoud is opgenomen in de Nederlandse
Familienamenbank]
An atlas of English Surnames / Stephanie Baker ... [et al.]. - Frankfurt am
Main [etc.] : Lang, 2007. - xiii, 587 p. : krt., tab. ; 21 cm. - (Bamberger
Beiträge zur Englischen Sprachwissenschaft, ISSN 0721-281X ; Bd. 52)
Nübling, Damaris & Konrad Kunze (2006)
New perspectives on Müller, Meyer, Schmidt. Computerbased surname geography
and the German Surname Atlas project.
Fordant, Laurent; avec la collaboration de Martine Chevalier & Virginie
Topcha (1999)
Atlas des noms de famille en France.
|
Presentatie Familienamen
(ppt) |